Knoops producties

Muziek

De aanhouding van de prinses van Oranje op 28 juni 1787 door het vrijkorps van Gouda
Op 28 juni 1787 werd aan het riviertje de Vliet, tussen Schoonhoven en Haastrecht in de polder Bonrepas, prinses Wilhelmina van Pruisen, gemalin van stadhouder Willem V, met haar gevolg aangehouden door een groepje vrijkorpisten uit Gouda. In de boerderij van Goejanverwellesluis, naast het sluisje van Hekendorp, werd het hoge gezelschap een tijd lang gevangen gehouden. Dit incident had ingrijpende gevolgen. Want koning Frederik Willem II van Pruisen, broer van Wilhelmina, meende de smaad zijn zuster aangedaan, hardhandig te moeten wreken. Pruisische troepen vielen ons land binnen en maakten korte metten met de patriotten die op veel plaatsen het heft in handen hadden genomen. De Republiek werd >in haar voormalige vormen< hersteld. In dit boek wordt de gewaagde tocht van prinses Wilhelmina nauwkeurig beschreven en worden aan de hand van dépèches, brieven, ultimata en andere historische documenten de belevenissen van uur tot uur gevolgd.

De tocht en ondergang van de Onoverwinnelijke Vloot in het jaar 1588
In mei 1588 vertrok uit de haven van Lissabon de Felicissima Armada, die als hoofddoel had de verovering van Engeland. Koning Filips II van Spanje beoogde met deze expeditie een herstel van de katholieke kerk in Engeland en de onderwerping van de opstandige gewesten in de Nederlanden, die reeds lange tijd openlijke steun ontvingen van Elisabeth I van Engeland. Dit boek beschrijft stap voor stap de onfortuinlijke tocht van deze Spaanse Armada en het fiasco van de hertog van Parma, wiens troepen vanuit de Zuidelijke Nederlanden de eigenlijke invasie op de Engelse kust hadden moeten uitvoeren. Voor Spanje was de afloop van de expeditie dramatisch. Voortgejaagd door onverwacht hevige stormen en van vele kanten belaagd door de Engelse vloot zocht de Armada uiteindelijk een goed heenkomen de Noordzee op, rondde Schotland en Ierland en keerde, gehavend en uitgedund, pas in het najaar van 1588 verslagen in de Spaanse thuishavens terug.

Met de bijeenkomst van de Staten-Generaal te Parijs op 5 mei 1789, het uitroepen van een Nationale Vergadering, de proclamatie van de rechten van de mens en van de burger en de bestorming van de Bastille begon de Franse Revolutie. In het gedenkingsjaar 1989 bracht uitgeverij De Bataafsche Leeuw deze rijk geïllustreerde uitgave waarin het verloop van de wereldschokkende revolutie op de voet wordt vervolgd.

In prent en film
Welk beeld vormde zich in Nederland van de gebeurtenissen uit 1789 en volgende jaren? Welk beeldmateriaal kreeg men onder ogen en welke afbeeldingen genoten de voorkeur? Welke symbolen met betrekking tot de Franse Revolutie hebben in Nederland een rol gespeeld?

Radicalisering – Revolutie – Restauratie
In januari 1795 trokken de Franse revolutielegers over de bevroren rivieren. Dat betekende het einde van de oude Republiek. Bijna vijftien jaar eerder was een uiterst rumoerig tijdvak begonnen, traditioneel de Patriottentijd (1780-1787) genoemd, maar moderner omschreven als de Nederlandse revolutie van de achttiende eeuw. Het debâcle van de Vierde Engelse Zeeoorlog (1780-1784) had aangetoond dat de Republiek in verval verkeerde. De patriotten streefden naar ‘grondwettig herstel’. Ze keken terug naar het glorieuze verleden, maar via tijdschriften en pamfletten uitten ze zich tegelijk in een nieuwe, revolutionaire taal, een explosieve mix van historisch besef, nationalisme en verlangen naar staatkundige modernisering. Hun eerste slachtoffer was stadhouder Willem V, symbool van verstarring. Toen hij in 1785 gedwongen was residentiestad Den Haag te verlaten, werd de vraag acuut wie nu eigenlijk de werkelijke macht in handen had. Macht moest, zeker in Holland, veroverd worden via de steden, ware bolwerken van autonomie in het versnipperde staatsbestel. De regentenoligarchie in de steden was vermolmd, de burgerij eiste politieke invloed. De orangisten bouwden intussen aan een nieuwe, sterkere Oranjepartij, terwijl de patriotse burgers zich militair in vrijkorpsen organiseerden. Het land verkeerde vanaf het najaar van 1786 dan ook in een staat van burgeroorlog. Zou in de Republiek een revolutie uitbreken? Gouda kan model staan voor wat er in de Hollandse steden gebeurde en voor wat er mis ging. De politieke verhoudingen in deze stad radicaliseerden snel in de eerste helft van 1787. Op 28 juni 1787 was het Goudse vrijkorps van gewapende burgers betrokken bij de befaamde aanhouding van Wilhelmina van Pruisen bij de Goejanverwellesluis. Daarna smeedden de patriotten in het diepste geheim hun voorbereidingen voor een stedelijke revolutie. De regenten van de tegenpartij moesten worden afgezet. Maar de lokale Oranjepartij voltrok haar eigen (contra-) revolutie, mogelijk gemaakt door de invasie waarmee Pruisen Wilhelmina te hulp schoot. Gouda kreeg te maken met een gewelddadige afrekening en een georganiseerde plundering van de stad, door orangisten zelf een ‘zuivering’ genoemd. Patriotten ontvluchtten de stad; sommigen weken zelfs uit naar het buitenland. De stadhouder keerde terug en de restauratie begon. Er was voorgoed iets geknakt in de saamhorigheid van de natie. Bij deze uitgave, die begin april 2011 zal verschijnen, is een DVD bijgesloten, met daarop een uitgebreide bronnenpublicatie over de Patriottentijd (in het algemeen en Gouda in het bijzonder), kaarten en onderzoeksbestanden.